نقش فضای سبز در ساختمان‌ها

انقلاب اسلامی در ایران منجر به تغییرات گسترده ای در ساختمان سازی شد که از جمله علت اصلی آن افزایش جمعیت بود که منجر به رشد بی سابقه زندگی آپارتمان نشینی، ساخت انبوه مجتمع های مسکونی و گسترش برج ها در پی آن شده. نقش فضای سبز در ساختمان‌ها، بخش‌ مهمی از فضاهای ساختمان سازی که برای تامین نیازهای فردی و اجتماعی انسان‌ها و ارتقای کیفیت محیط مسکونی آنها در طول تاریخ شکل گرفته‌اند، طی این تحولات تغییر کرده‌اند.

امروزه یکی از مهم‌ترین بحران‌هایی که فضای شهرهایمان را تهدید می‌کند، گسستگی تدریجی بین انسان و طبیعت و بی توجهی به آن است درصورتی همه ما اهمیت نقش فضای سبز در ساختمان‌ سازی و شهرسازی را می‌دانیم. متاسفانه به علت رشد روزافزون جمعیت و در نتیجه گسترش شهرها، بحران از دست دادن فضاهای سبز طبیعی به‌شدت رو به افزایش است.

در جوامع مدرن امروزی و زندگی‌های پرمشغله افراد جامعه، طراحی فضای سبز می‌تواند نقش پررنگی در کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، سلامت جسم و روان، زیباسازی شهر و… ایفا کند. میل و علاقه انسان به طبیعت و فضای سبز از سالیان بسیار کهن نشات می‌گیرد و نشان دهنده اهمیت فضای سبز برای افراد جوامع است.

درگذشته‌های دور انسان کاملا به طبیعت وابسته بوده و به‌نوعی به یکدیگر متصل بودند اما طی دهه‌های اخیر با پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش زندگی شهرنشینی، کانون اصلی و مرکز فعالیت‌های انسان‌ها از طبیعت دور شده است. یکی از بهترین راه‌ها برای سالم‌سازی، افزایش کیفیت زندگی و همچنین تعامل دوباره انسان با طبیعت، استفاده از فضای سبز در ساختمان‌ها و یا محیط‌های اطراف آن محسوب می‌شود.

نقش فضای سبز در ساختمان‌ سازی و شهر سازی یکی از مولفه های مهم و حیاتی بشمار می رود که علاوه بر حل کردن مشکل آلودگی هوا، می‌تواند فواید روانی و زیست ‌محیطی فراوانی را برای ساکنین آن به همراه داشته باشد که از جمله آن می‌توان به مورد زیر اشاره کرد:

1. کاهش استرس و تنش اعضای ساختمان
2. کاهش گرمای محیط زیست و ساختمان
3. کاهش آلودگی صوتی در ساختمان
4. کاهش آلودگی هوا
5. کاهش تأثیر اثرات گلخانه‌ای
6. جذب دی ‌اکسید کربن محیط و تبدیل آن به اکسیژن

توسعه و نقش فضای سبز در ساختمان سازی و شهرسازی نه‌تنها باعث سلامت روانی شهروندان می‌گردد، بلکه تأثیر مثبت فراوانی را برای محیط‌ زیست به همراه خواهد داشت.

فضای سبز در محیط مسکونی

به‌طورکلی عبارت فضای‌سبز شامل مفاهیم و معانی متعددی است که در یک تعریف کلی می‌توان آن را منطقه‌ای نسبتا بزرگ دانست که با درخت، درختچه، گل، چمن یا سایر گونه‌های گیاهی پوشیده شده باشد. وقتی کلمه فضای سبز در کنار شهر قرار می‌گیرد می‌توان آن را این‌گونه معنای کرد که فضای‌سبز شهری به بخشی از فضای سبز اطلاق می‌شود که در مناطق شهری و مسکونی احداث ‌شده باشد.

در یک نگاه کلی فضای سبز، بخشی از فضای باز درون‌شهری محسوب می‌گردد که از لحاظ نوع مالکیت به چهار بخش مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند:

1. عمومی
2. نیمه‌خصوصی
3. خیابانی
4. خصوصی

فضای سبز عمومی: این فضا در مجموعه‌های مسکونی تاثیر بسیار زیادی در تامین سلامت روحی انسان خواهد داشت. ایجاد فضای باز عمومی زمانی کیفیت خود را نشان می‌دهد که باعث حضور مردم در آن فضا باشد و شامل محوطه میان بلوک‌ها، بام، حیاط خلوت و حیاط می‌شود.

فضای‌سبز نیمه‌خصوصی: به بخشی از فضای‌سبز گفته می‌شود که تحت مالکیت مراکز آموزشی، نظامی، بهداشتی، نهادهای اداری، سازمان‌ها و… قرار دارند. فضای‌سبز نیمه‌خصوصی فقط برای مراجعین یا کارکنان همان سازمان‌ها قابل‌استفاده بوده اما به‌نوعی جز فضای سبز شهری نیز محسوب می‌گردند.

فضای سبز خیابانی: فضای سبز خیابانی به بخشی از پیاده‌روها، میدان‌ها، حاشیه بزرگ‌راه‌ها و… اطلاق می‌شود که به لطف استفاده از پوشش گیاهی می‌توانند تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوا، افزایش زیبایی و جلوه شهری و… داشته باشند.

فضای سبز خصوصی: همان‌طور که از نام آن پیداست چنین فضاهایی فاقد کاربری عمومی بوده و تنها مالکین و افراد یک محیط خاص که می تواند محیط مسکونی و یا شرکت باشد، می‌توانند از آن‌ها استفاده نمایند. ساده‌ترین مثال برای فضای‌سبز خصوصی، روف گاردن، باغچه و… یک ساختمان است که به‌طور معمول در اغلب ساختمان‌ها وجود دارد که به همین دلیل بخش بزرگی از فضای‌سبز شهری را تشکیل می‌دهند.

در این مطلب قصد داریم تا به بررسی مهم‌ترین اصول طراحی فضای سبز در محیط مسکونی و بایدها و نبایدهای آن پرداخته و شما عزیزان را با تمامی ابعاد آن آشنا کنیم؛ در ادامه با ما همراه باشید. محوطه سازی و طراحی فضای سبز یا طراحی حیاط منزل ایرانی یا حیاط خلوت به مجموعه ای از طراحی و اجرا در جهت زیباسازی فضای بیرونی ساختمان اطلاق می‌شود.

با توجه به بودجه کارفرما و همچنین مساحت فضای سبز و کاربری ساختمان طراحی محوطه مسکونی باید بر اساس طرح بهینه انتخاب شود. در محوطه سازی مجتمع مسکونی یا اداری و تجاری، گیاهان نقش اول را بازی می‌کنند. استفاده از گیاهان و درختان سبز یک حس انرژی را در محیط زیست ایجاد می‌کنند، همزمان این کار باعث بهبود و افزایش فضای باز می‌شود.

در یک فرآیند طراحی محوطه مجتمع مسکونی، هدف، متعادل کردن محیط سالم با نیازهای انسانی است. انتخاب گیاهان با نیازها و اهداف ساکنین و نیز شرایط منطقه اطراف تعریف می‌شود. علاوه بر این، پوشش سبز به متعادل کردن محیط کمک می‌کند که به ساکنان یک ساختمان اجازه می‌دهد در میان زندگی کنند. توجه به این مسئله که پوشش گیاهی محوطه باید متناسب با آب و هوای شهر مورد نظر انتخاب شود در کاهش هزینه های آتی و همچنین مصرف بهینه آب تأثیرگذار است.

به عنوان مثال شهر تهران از کم آبی رنج می‌برد و استفاده از گیاهانی که اب زیادی نیاز دارند برای تامین فضای سبز ساختمان از نظر اخلاقی صحیح نمی‌باشد. اصل اول در محوطه سازی و اجاد فضای‌سبز برای مجتمع مسکونی، برج باغ‌ها، شرکت‌ها و … توجه به کاربری ساختمان است. محوطه سازی یک مجتمع کوچک می‌تواند در حد کاشت چمن و آبنما باشد اما برای مجتمع های بزرگ قضیه متفاوت است.

در کنار طراحی فضای سبز، محوطه سازی مجتمع مسکونی بزرگ باید شامل محل بازی کودکان، فضای مناسب برای پیاده روی ساکنین با نورپردازی مخصوص شب و همچنین درختان زیبا و محوطه سبز نیز باشد. امروزه نقش فضای سبز ساختمان جدا از اینکه منجر به زیبایی محیط پیرامون می شود، برای ساکنین آرامش به همراه دارد.

فضای‌سبز ساختمان ها منبع ارزشمندی برای فعالیت‌های بدنی ساکنان ساختمان است و پتانسیل کاهش بیماری‌های مزمن و بهبود سلامت را دارد. در مجموع می‌توان گفت، ساکنین برج‌ها، مجموعه های مسکونی، شرکت‌ها و … فضای‌سبز محیط پیرامون باید پاسخگوی نیازها و ارزش‌های مورد نظر آن‌ها باشد.

اغلب در برنامه ریزی ساخت و ساز شهرک‌ های ویلایی، برج‌ها و مجتمع ‌های مسکونی و … برای کم کردن هزینه ها به کیفیت و طراحی فضا سبز محیط ساختمان ها توجه نمی کنند اما گروه ساختمانی فرکتال با توجه به این که طراحی فضاهای باز محیط ‌های مسکونی و تجاری با فراهم آوردن بستر شکل گیری زندگی اجتماعی، به شکل معناداری کیفیت و مطلوبیت محیط زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و همینطور باعث زیبایی پیرامون می‌شود، از آن به نحو احسنت در تمام محیط هایی از سازه که افراد یک ساختمان با آن سرو کار دارند، استفاده می‌کند.